nr. 4 – december 2024

Waarom beknibbelen we op de salarissen van zorgpersoneel terwijl we commerciële investeerders (zorgcowboys) volop laten profiteren van zorggeld dat door de samenleving is opgebracht? Winst maken in de ouderenzorg is beladen, maar lijkt niet te stoppen. Met drie artikelen en een boekbespreking wordt dit onderwerp vanuit diverse invalshoeken belicht.

Pexels: jsme mila

Redactioneel: Winst en winstuitkeringen in de ouderenzorg

Ouderenzorg is een dienmodel; in de ouderenzorg draait het om mensen. Verandert de ouderenzorg in een verdienmodel? Deze editie van Geron zoomt met drie thema-artikelen en een boekbespreking in op de financiering van de ouderenzorg door privékapitaal en winstuitkeringen en de gevolgen daarvan voor de kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid van de geleverde zorg in Nederland en in Vlaanderen. Niet alleen excessieve winstuitkeringen in de zorg, ook niet-integere zorgaanbieders die uit zijn op persoonlijk gewin tasten de kwaliteit, betaalbaarheid en toegankelijkheid…

Hoe zit het met winst in de ouderenzorg?

Alle zorgorganisaties maken in beginsel winst. Het verschil tussen de opbrengsten en de kosten dient positief te zijn, want zonder dat zouden zorgorganisaties gedoemd zijn te verdwijnen. Maar waar begint de discussie over winst in de gezondheidszorg, en is er eigenlijk wel een probleem? De Tweede Kamer vindt al jaren van wel, in ieder geval in de ouderenzorg. Hoe ziet het vraagstuk er in dat kader uit?   Winst en winstuitkering Het onderwerp winst en winstuitkering is in de Nederlandse…

Keuzevrijheid, persoonsgebonden budgets en zorgcowboys

Wat is de relatie tussen keuzevrijheid van de patiënt, het persoonsgebonden budget en winstuitkering in de zorg? Deze bijdrage bespreekt de consequenties van winstuitkering in de zorg mede in het licht van de keuzevrijheid van verzekerden om hun zorgaanbieder te kiezen.   Lappendeken van zorgregelingen Het Nederlandse zorgverzekeringsstelsel wordt gekenmerkt door een lappendeken van verschillende wettelijke regimes: de langdurige zorg (Wet langdurige zorg, Wlz), de basisgezondheidszorg (Zorgverzekeringswet, Zvw), de jeugdzorg (Jeugdwet, Jw) en de maatschappelijke ondersteuning (Wet maatschappelijke ondersteuning, Wmo).…

Boekbespreking: Gekaapt door het kapitaal

Mirjam de Rijk (2024). Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Pluim. (196 pagina's, € 21,99, ISBN 9789493339392, E-book: 9789493339408, € 12,99)  Winstuitkeringen in de publieke sector verbieden? Geld van externe investeerders (privaat risicokapitaal; private equity) kan een extra financieringsbron zijn voor investeringen en innovaties in bedrijven en in de publieke sector. Volgens Van Dale is kapen iets “behendig wegnemen”. Dit is precies wat Mirjam de Rijk - gedreven door nieuwsgierigheid - overtuigend en gedetailleerd illustreert in haar boek aan de hand van de Nederlandse…

Woonwensen en -noden van de diverse ouderenbevolking

De meeste woningen waar ouderen in wonen zijn niet leeftijdsvriendelijk ontworpen. Toch willen de meeste ouderen in Vlaanderen liefst zo lang mogelijk thuis blijven wonen. Daarnaast wordt de ouderenbevolking steeds diverser, maar blijft kennis hierover beperkt. Het onderzoek beschreven in dit artikel beoogt om nieuwe inzichten te verwerven in het wonen, welbevinden en thuisgevoel van ouderen met een migratieachtergrond, zodat deze kennis vertaald kan worden naar woning- en buurtontwerp. De aanpak van deze vertaalslag staat centraal in deze bijdrage.  …

Trends in echtscheiding onder 50-plussers in Nederland

Sinds de jaren ’90 van de vorige eeuw zijn de echtscheidingskansen voor gehuwde 50-plussers in de Verenigde Staten sterk gestegen. Deze demografische ontwikkeling wordt ook wel de ‘gray divorce revolution’ genoemd. In dit artikel bekijk ik op basis van cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek over de periode 1988-2023 of ook in Nederland een echtscheidingsrevolutie onder 50-plussers heeft plaatsgevonden.   Echtscheiding bij 50-plussers Echtscheiding onder mensen van 50 jaar en ouder – in de internationale literatuur ook wel…

Eigendomsstructuur van woonzorgcentra in Vlaanderen

De residentiële ouderenzorg in Vlaanderen bestaat voornamelijk uit woonzorgcentra (WZC), en in groeiende mate uit assistentiewoningen. Wij beperken ons hier tot de woonzorgcentra. Ook in Vlaanderen is er een groeiende bekommernis over de privatisering in de zorg. Men vreest het afvloeien van geld voor de zorg naar (over?-)winst voor de eigenaars en onaanvaardbare kwaliteitsverschillen. Wij gaan in deze bijdrage na hoever deze privatisering is geëvolueerd en welke verschillen er ondertussen voldoende gedocumenteerd zijn, voornamelijk op het vlak van personeelsinzet en…

Digitale ongelijkheid bij ouderen

In een tijdperk waarin technologie massaal wordt ingezet in de ouderenzorg – vaak voor efficiëntiewinst – rijst de vraag of digitale toepassingen zoals telemonitoring werkelijk de toekomst bieden. Is monitoring op afstand haalbaar en effectief, vooral wanneer een aanzienlijk deel van de oudere bevolking niet mee kan met de technologische vooruitgang?   Telemonitoring als oplossing voor de ouderenzorg Veel westerse samenlevingen worden geconfronteerd met een ouder wordende bevolking. Al jarenlang wijzen zowel het werkveld als de wetenschap op de grote…

Veranderingen, waarden en werken in de ouderenzorg

Er is veel veranderd in de Nederlandse ouderenzorg: meer kennis, meer technologie, maar ook bezuinigingen. De vraag is wat de zorgprofessionals zelf vinden van deze veranderingen, en wat het doet met hun professionele identiteit en werkplezier. Zijn ze blij met de nieuwe manieren van werken en technologie, of is het vak niet meer wat ze hadden verwacht?  Zorgen over de zorg In de afgelopen jaren is er in de Nederlandse zorg een overgang te zien van ‘zorgen voor’ naar ’zorgen…

Doen ouderen ook aan online agressie?

Online agressie of het bewust kwetsen van anderen online is een fenomeen dat vooral onderzocht wordt bij kinderen, jongeren en jongvolwassenen. Maar sociale mediagebruikers vinden we niet alleen in deze leeftijdsgroepen, ook midden- en laatvolwassenen zijn in steeds grotere getale online, en gebruiken diverse toepassingen steeds frequenter. Net als bij de jongere generaties loopt het weleens bewust mis. Op basis van een wetenschappelijke studie onder 2000 Belgische volwassenen tussen 18 en 79 jaar, brengt dit artikel in kaart hoe groot…

Hoe kijken Belgische 60-plussers naar de toekomst?

De Koning Boudewijnstichting in België peilde bij mensen van 60 jaar en ouder hun geluksgevoel en toekomstverwachting. Goed nieuws: een meerderheid ziet de volgende levensjaren positief tegemoet. Het verlies van autonomie blijkt wel een algemene bezorgdheid. Het “Tubbe”-model voor woonzorgcentra helpt hierop een antwoord te bieden.   Geluksgevoel Einde 2022 vroeg de Koning Boudewijnstichting 2400 niet-zorgbehoevende mensen tussen 60 en 85 jaar naar hun geluksgevoel en hun houding tegenover ouder worden. Een gelijkaardige bevraging werd al eens uitgevoerd in 2017…

Column: Ontzuiling

Het wordt tijd voor ontzuiling, zo betoogde mijn man toen wij de laboratoriumafdeling van het ziekenhuis verlieten. Ik keek hem begrijpend aan en kon niet anders dan dit beamen, waarna we nog enigszins beduusd en hoofdschuddend het ziekenhuis verlieten.   Het begon met toen wij het ziekenhuis in kwamen. Daar, direct in de centrale hal, moesten wij ons melden bij een aanmeldzuil. Een van de vier zuilen was nog vrij. Na enig stuntelen met het hoe en wat, lukte het…

Verhalen verbinden familie en zorgmedewerkers

Wanneer het gaat om ouderen die minder bekend zijn met de wijze waarop de zorg is georganiseerd, kan het meer moeite kosten passende oplossingen te vinden. Dit artikel gaat over hoe het delen van kennis over de oudere, samen met familie, leidt tot beter begrip voor zijn of haar wensen (Ahmad, 2022). Het uitwisselen van levensverhalen van ouderen, familie en van zorgmedewerkers kan bijdragen aan betere zorg en ondersteuning.   Diversiteit en dementie bij het Ben Sajet Centrum Het Ben…

Boekbespreking: Levenszin: omgaan met ultieme vragen in de herfst van ons leven

Jessie Dezutter (2023) Antwerpen: Uitgeverij Gompel&Svacina bv (156 pagina’s, € 28, ISBN 978 94 6371 487 7)   Het fascinerende boek ‘Levenszin: omgaan met ultieme vragen in de herfst van ons leven’ van Jessie Dezutter geeft ons heldere en inspirerende inzichten over twee complexe begrippen waar we ons allemaal mee bezighouden, zin en betekenis. Aan de hand van relevante theorieën en praktijkvoorbeelden belicht de hoofddocent psychologie aan de KU Leuven lastige thema's die maar al te vaak vermeden worden. Diep…

Bitterzoete tijd voor jezelf

Voor naasten is de palliatieve terminale fase vaak een mooie, betekenisvolle tijd. Maar ook emotioneel en fysiek zwaar. Vrijwilligers kunnen ondersteuning bieden in deze periode. De inzet van een vrijwilliger bij een terminaal zieke patiënt in zijn of haar eigen omgeving sluit goed aan bij de wens van veel mensen om thuis te kunnen sterven. Hoe krijgen we dit meer over het voetlicht? René Edinga, beleidsadviseur bij VPTZ Nederland, sprak met Carolien van Leussen, onderzoeker bij Radboudumc.  Mantelzorg Naaste familieleden…

Lasa: De samenhang tussen zorgnetwerk en welbevinden van zorgontvangers

Het zorgnetwerk van ouderen bestaat uit verschillende typen zorgverleners: mantelzorgers (partner, kinderen, overige familieleden, buren of vrienden), publiek betaalde zorgprofessionals en particulier ingehuurde helpers. Op basis van gegevens van de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA) gaan we bij zorgontvangers na hoe hun welbevinden samenhangt met het type zorgnetwerk en hoe we dat kunnen verklaren.   Verschillende typen zorgnetwerken Veel ouderen krijgen zorg van verschillende typen zorgverleners, die tezamen een zorgnetwerk vormen. Op basis van de omvang en samenstelling van deze…

Geron Grafiek: Steeds meer 80-plussers wonen zelfstandig

De afgelopen 25 jaar nam het aantal 80-plussers toe van 495.000 naar bijna 900.000. Het aantal 80-plussers dat in de Gemeentelijke Basisadministratie is ingeschreven bij een verzorgings- of verpleeghuis daalde in dezelfde periode van 105.000 naar 95.000. De afname heeft zich vooral bij ‘jongere’ leeftijdsgroepen (tot 90 jaar) en bij vrouwen voorgedaan, zo blijkt uit de cijfers. Bij mannen is in absolute aantallen juist sprake van een stijging. De gemiddelde leeftijd van mannen in verzorgingshuizen (bijna 84 jaar) is sinds…

Angststoornissen bij ouderen

Angststoornissen zijn de meest voorkomende psychische aandoeningen in alle leeftijdsgroepen, dus ook bij ouderen. Ze ontstaan meestal voor het 21e levensjaar. Angststoornissen ontstaan niet vaak voor de eerste keer op oudere leeftijd, toch komen ze bij ouderen veel voor. Wat kunnen we eraan doen en hoe kan men er het beste mee omgaan? Dit artikel geeft een overzicht van de meest recent beschikbare kennis en gaat dieper in op de rol van ageisme en de veranderingen in de behandelingsrichtlijnen.  …

Gedicht: Maatregel

Mensen die een bril dragenofwel een gehoorapparaatworden vanaf volgend jaarverplicht gesteldtot de afdracht van kijk-& luistergeld. Lévi WeemoedtUit: GEZONDHEID! Nijgh & Van DitmarAmsterdam