nr. 3 september 2024

Ouderen willen, net als ieder ander, gezien en gehoord worden. En zeggenschap hebben over hun woonomgeving, zorgverleners en behandeling. Met een flink pakket aan rechten en allerlei klachten- en geschillenregelingen wordt hieraan tegemoetgekomen. Hoe werkt dat uit in de praktijk?

Foto: Pexels

Redactioneel: Medezeggenschap

De maatschappij verandert voor wat betreft de invloed die mensen willen hebben en de wijze waarop dat plaatsvindt. Ook ouderen worden steeds mondiger, en leggen zich niet zomaar neer bij keuzes die anderen voor hen maken. Formele medezeggenschapsorganen blijven worstelen met hun positie. Andere vormen van invloed worden prominenter. Voorbeelden hiervan zijn die van en via social media, via het zelf vormgeven van de gezamenlijke (woon)omgeving, en acties van ‘bubbels’ van gelijkgestemden op een actualiteit. In deze editie van Geron…

Zeggenschap en inspraak van ouderen in de zorg

Geformaliseerde (mede)zeggenschap van ouderen bestaat in Nederland in de vorm van ‘cliëntenraden in de zorg’. Zij hebben rechten en plichten vanuit de Wet Medezeggenschap Cliënten Zorginstellingen (Wmcz). Het doel is cliënten een stem te geven waarmee zij tegenwicht kunnen bieden aan het zorgbestuur. Met als beoogd resultaat meer cliëntgerichtheid van de zorg en een bijdrage vanuit cliëntenperspectief aan de kwaliteit van bestuur in de zorg. Maar werkt dit ook? En hoe werkt dit dan?  Netwerk Cliëntenraad Zorg Medio 2000 is…

Heb je invloed op de huur en servicekosten van een zorgwoning?

Het is - met het oog op de oude dag - een aantrekkelijk vooruitzicht om een huurwoning te betrekken in een particuliere woonzorglocatie, waarin een integraal pakket voor wonen, dienstverlening en (afhankelijk van de situatie mogelijk op termijn) zorg wordt aangeboden. Vaak worden er voor deze zorgwoningen pakkende reclameteksten gebruikt, waardoor het op het eerste gezicht lijkt alsof er één bedrag voor het hele pakket betaald wordt. Maar zo is het niet. Er is feitelijk sprake van drie bedragen: een…

Doelgroepdenken

Sinds kort rij ik camper. Vanochtend ook weer. Terwijl mijn man bij de receptie ons verblijf afrondde, manoeuvreerde ik soepel onze camper van de plek af. Tenminste, ik vond het soepel gaan. Want vier paar mannenogen bekeken m’n acties met een afwachtende blik. Dat maakt toch wat onzeker. Bovendien kon ik het niet laten om te denken: Is dat omdat ik een vrouw ben? Verwachtingen zijn rare dingen. Van de vrouw worden vaak of nog steeds, al dan niet expliciet,…

Ouderen als krachtige bron

Hoe kunnen goed ouder worden en vrijwillige inzet elkaar versterken? Over die vraag buigt het NOV programma Samen Ouder Worden zich sinds 2019. Dat gebeurde de afgelopen jaren in 35 lokale praktijken, gekoppeld aan een promotieonderzoek van de Universiteit voor Humanistiek. Een selectie uit de rijke oogst aan kennis, inzichten en tools.  Goed ouder worden en vrijwillige inzet Hoe kunnen goed ouder worden en vrijwillige inzet elkaar versterken? Die vraag is veelomvattend (gebleken?). Het gaat over beeldvorming, over zingeving en…

Ouderen gezonder met Community Wise

Ouderen met een lage sociaaleconomische status (SES) hebben gezondheidsachterstanden vergeleken met ouderen met een hoge SES en wonen vaak in gebieden die de gezondheid niet bevorderen. Kan de gemeenschapsgerichte interventie ‘Community Wise’ de fysieke vitaliteit, eigen regie en sociale vitaliteit van oudere inwoners in gebieden met een lage SES verbeteren?  Gezondheidsachterstanden bij ouderen met lage sociaaleconomische status In Nederland leven mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) ongeveer 6 jaar korter en 15 jaar korter in goede gezondheid dan mensen…

Gebruikersperspectieven op digitalisering in zorg en welzijn

Digitale communicatietechnologie in zorg en welzijn wordt steeds meer de norm. Ons onderzoeksproject ‘Logt u even in’ toonde aan dat er in de praktijk vaak wordt geworsteld met deze digitaliseringsslag. In dit artikel beschrijven wij één van de onderliggende oorzaken: de verschillende wensen, behoeften én tegenwerpingen van kwetsbare en minder kwetsbare ouderen en zorg- en welzijnsprofessionals rond deze technologie. Deze komen in de digitale praktijk vaak maar moeilijk bij elkaar.   Toenemende digitalisering in zorg en welzijn Het aantal thuiswonende…

Kennisplatform Seniorvriendelijk Den Haag

In de afgelopen jaren wordt er in toenemende mate samengewerkt in lokale en regionale kennisnetwerken rondom het thema senior- of leeftijdsvriendelijkheid. Deze regionale en lokale netwerken leveren een bijdrage aan het versterken van ecosystemen van onderzoek, beleid en praktijk rond maatschappelijke opgaven (Faasse & Koens, 2017). Een treffend voorbeeld van zo'n regionaal netwerk is het Kennisplatform Seniorvriendelijk Den Haag.   Seniorvriendelijk Den Haag De term seniorvriendelijke stad, ofwel age-friendly city, nam een vlucht sinds 2007, toen de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) een…

Een nieuw solidair en inclusief woonproject in Anderlecht

In maart 2023 opende het solidair woonproject in de Passerstraat in Anderlecht. Op zich leest dit niet bijzonder, ware het niet dat op één gezin na alle bewoners van Afrikaanse afkomst zijn. Een bewuste keuze!  Een solidair woonproject Sinds 2003 zijn intergenerationeel wonen en solidair wonen – twee vormen van collectief wonen – opgenomen in de Brusselse wooncode (Art. 2 § 1 25° en 26°). Solidair wonen is collectieve huisvesting die een leefomgeving biedt aan meerdere mensen, zonder familieband, waarvan…

Wanneer ben je gepensioneerd?

Het woord ‘pensionering’ wordt vaak gebruikt. Iedereen weet wel ongeveer wat het betekent. Toch blijkt dat het precies definiëren van ‘pensionering’ of van ‘gepensioneerd zijn’ nog helemaal niet zo eenvoudig is. Dit heeft er onder andere mee te maken dat het gebruikelijker wordt dat mensen ook doorwerken na de pensioenleeftijd (AOW-leeftijd). Pensioeninkomen ontvangen betekent dus niet noodzakelijk stoppen met het verrichten van betaald werk. In welke situatie beschouwen mensen zichzelf als gepensioneerd?  Langer doorwerken De afgelopen decennia hebben zich belangrijke…

Begrijpend luisteren naar verpleeghuisbewoners

In verpleeghuizen verlangen ouderen, net als ieder ander, gezien en gehoord te worden. De nieuwe lesmodule ‘Vertel eens! Leren van verhalen’ speelt in op deze behoefte. Studenten leren luisteren naar de verhalen van ouderen, om hun zorgbehoeften te begrijpen. Dit artikel verkent deze innovatieve aanpak, gericht op het versterken van mensgerichte zorg.  Van kennis naar kunde Wetenschappelijk onderzoek richt zich op thema's die essentieel zijn om de verpleeghuiszorg te ondersteunen. Helaas bereikt de gegenereerde kennis niet altijd zorgmedewerkers en studenten.…

Vindingrijkheid van ouderen

Technologie om langer thuis te blijven wonen wordt steeds belangrijker. Veel ouderen zijn echter vindingrijk en maken soms ook zelf technologische oplossingen die hun leven gezonder, veiliger of comfortabeler maken. Van deze oplossingen kunnen we leren hoe we beter passende technologieën voor ouderen kunnen ontwerpen.  Zelf high-tech oplossingen maken Eerder onderzoek heeft aangetoond dat ouderen belangrijke rollen kunnen spelen in innovatieprocessen en de rol van innovator en early adopter kunnen vervullen (Östlund 2011, Loos e.a. 2021). Ook buiten formele innovatieprocessen…

Mensen met dementie betrekken bij onderzoek?

Er wordt veel onderzoek gedaan naar dementie. Dit is hard nodig, want het aantal mensen met dementie neemt flink toe en er bestaat eigenlijk nog steeds geen geneesmiddel dat dementie kan stoppen of afremmen. Daarom is het óók belangrijk onderzoek te doen naar de zorg en ondersteuning voor mensen met dementie; onderzoek dat eraan kan bijdragen dat mensen met dementie en hun naasten goed kunnen leven met deze ziekte. Er wordt echter nog relatief weinig onderzoek samen mét mensen met…

LASA: Cognitief functioneren bij oudere transgender personen

Over cognitief functioneren bij oudere transgender personen is nog weinig bekend. Omdat slechter cognitief functioneren een grote invloed op de kwaliteit van leven kan hebben, is het belangrijk om meer inzicht te krijgen in cognitieve verschillen tussen transgender en cisgender (niet-transgender) personen en de factoren die bijdragen aan deze verschillen.   Onderzoekers van het Kennis- en Zorgcentrum Genderdysforie van het Amsterdam UMC, locatie VUmc, hebben in samenwerking met Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA) het cognitief functioneren van oudere (55+) transgender…

Geron Grafiek: Medische beslissingen rond het levenseinde

Sinds 2001 is het aantal medische beslissingen rond het levenseinde toegenomen. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat artsen sinds 2010 in meer dan de helft van de sterfgevallen onder 65-plussers een medische beslissing namen. Een medische beslissing rond het levenseinde (MBL) is een beslissing waarbij rekening gehouden wordt met overlijden, of die overlijden als (mede)doel heeft. Het CBS onderscheidt drie vormen van MBL-handelwijzen: het niet-instellen of staken van een behandeling, het toedienen van pijn-…

Nieuwe eHealth interventies voor mensen met dementie

Onderzoekers evalueren nieuwe eHealth technologieën meestal alleen op het effect dat zij hebben op de gezondheid van de patiënt. Maar een nieuwe technologie voor de patiënt betekent ook iets nieuws voor de mantelzorger. Voor de vaak toch al zwaar belaste mantelzorgers van personen met dementie kan dit extra belastend zijn. Maar zou het, als de persoon met dementie er zelfstandig mee overweg kan, misschien juist ook ontlastend kunnen werken? Hier is nog weinig over bekend. Daarom onderzochten wij dit aan…

Blijmakers in the lead!

Persoonsgerichte zorg wordt wel een 'revolutie in de zorg' genoemd. Een verpleeghuis in Amsterdam wil nog een stap verder gaan, met méér aandacht voor welzijn, minder voor zorg. Om dit te realiseren zijn ‘blijmakers’ geworven, zij-instromers die op het Regionaal Opleiding Centrum (ROC) kort zijn getraind in hulpverlening bij algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL). Samen met professionele zorgverleners passen zij de sociale benadering toe, waarmee zij streven naar optimalisatie van het gevoel van welzijn van hun bewoners.   Dementie belangrijkste en…

Gedicht: A word is dead

A word is dead, when it is saidSome say-I say it just begins to liveThat day Emily Dickinson Een woord is dood, als ‘t is gezegdZegt men-Ik zeg dat het die dag pas leeftPas dan Vertaling: Peter VerstegenVan Oorschot, Amsterdam, 2002