nr. 1 – maart 2024

Als je jong bent heb je er geen belangstelling voor. Eenmaal oud denk je ‘had ik maar wat meer vooruitgekeken!’ Het pensioen als onderwerp om over na te denken, komt eigenlijk altijd ongelegen. Toch zullen we tijd moeten vrijmaken om ons voor te bereiden op het ouder worden. Zodat we zoveel mogelijk kunnen blijven deelnemen aan de samenleving. Met dat doel voor ogen, krijgt dit thema in deze editie van Geron een zetje.

Foto: Jan Krukau (Pexels)

Redactioneel: Voorbereiden op ouder worden: wanneer, hoe en door wie?

'De wereld is te complex geworden om aan het toeval over te laten of onze jongeren zich financieel, economisch en sociaal kunnen oriënteren in de wereld van vandaag' Guy Tegenbos in een recente boekbespreking (Geron, 2023#3). Na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd staan ouderen voor de uitdaging om een zinvolle levensinvulling te vinden. Het beeld bestaat dat de overgang van een actief werkend leven naar pensionering vaak gepaard gaat met gevoelens van nutteloosheid en eenzaamheid, maar er zijn tegelijkertijd…

Zorgen voor morgen – word en blijf architect van uw eigen leven

COVID-19 toonde hoe ook oudere volwassenen in Vlaanderen en Nederland zwaar leden onder de gevolgen van de coronacrisis. Nu de crisis onder controle lijkt, komen mensen en welzijnsorganisaties weer op adem. Nochtans is het nu het ogenblik om ons voor te bereiden op de volgende zorgen van morgen. En dat is niet enkel een taak van de overheid. Het is een gezamenlijk verhaal dat we dienen te schrijven. U, ik, organisaties en de overheden. Na een stimulans tot ‘omdenken’ richten…

Pensioenvoorbereiding door starters

Met de recente invoering van een nieuw Nederlands pensioenstelsel. dat om meer zelfstandigheid van de burgers vraagt, rijst de vraag: zijn starters, die vaak weinig kennis hebben van en betrokkenheid tonen bij pensioenvoorbereiding, klaar voor deze verantwoordelijkheid?  Een veranderend pensioenlandschap en de rol van persoonlijke keuzes Op 1 juli 2023 nam de Nederlandse Eerste Kamer de Wet Toekomst Pensioenen aan, een belangrijke stap in de hervorming van het Nederlandse pensioenlandschap. Volgens het Nibud (2023) introduceert deze nieuwe wet meer keuzevrijheid…

We moeten ons voorbereiden op ouder worden

De samenleving moet zich voorbereiden op snelle veroudering van de bevolking. Dat is volgens de Raad van Ouderen (RvO) een opdracht voor de samenleving als geheel én voor ieder individueel, ouderen in het bijzonder. Het is daarom noodzakelijk dat overheden in samenspraak met de burgers, zeker ook ouderen, een langetermijnvisie op de inrichting van de verouderende samenleving ontwikkelen.  De RvO heeft in zijn adviezen talrijke bouwstenen aangedragen. Het gaat om preventie, wonen, de inrichting van de leefomgeving en de organisatie…

SEE ME – Sociale inclusie en zinvol ouder worden in Europa

Transities in de zorg hebben in veel Europese landen geleid tot een ‘persoonsgerichte’ benadering waarbij de persoon achter de zorgbehoevende oudere centraal staat. Het Europese SEE ME project bestudeert hoe deze persoonsgerichte zorg vorm kan krijgen in concrete zorgpraktijken. Dit kwalitatief onderzoek laat zien welke innoverende principes daarin een rol kunnen spelen en hoe deze in de zorgorganisatie worden geborgd.   Transities in zorgsystemen en ouderenzorg op maat Veel Europese landen hebben te maken met ingrijpende transities in de zorg…

Zijn ouderen zonder kinderen echt zo eenzaam?

‘Zonder kinderen word je eenzaam oud’, zo luidt het cliché. Is dat echt zo? Hannelore Stegen en collega’s onderzoeken welke gebeurtenissen in het leven een invloed hebben op eenzaamheid bij ouderen die kinderloos zijn.   Kinderloosheid doorheen het leven Het aantal mensen zonder kinderen neemt de laatste jaren in verschillende landen steeds meer toe. Hoewel het in veel culturen de norm is om kinderen te krijgen, kiezen steeds meer mensen er bewust voor om dat niet te doen. Daarnaast blijven…

De aanpak van eenzaamheid bij ouderen

Over de aanpak en preventie van eenzaamheid is al heel wat gezegd en geschreven. Vele interventies trachten iets te doen tegen gevoelens van eenzaamheid. Maar deze interventies zijn vaak wat smal ingestoken. Hoe kunnen we onze blik verbreden?   Inleiding Er bestaan vandaag tal van interventies die iets willen doen aan eenzaamheid bij ouderen. Vaak gaan deze interventies echter uit van een individuele benadering van eenzaamheid en focussen ze voornamelijk op het vergroten van het sociaal netwerk van ouderen die…

Column: Voorbereiden op de toekomst

Wij, mijn man en ik, zijn ter voorbereiding op onze toekomst, gestart met ‘Zilverfitness’. De naam zegt het al, het gaat om een sport- en bewegingsprogramma voor senioren. Dus voor vrouwen en mannen ‘op leeftijd’ die dolgraag fit en vitaal, en liefst zo laat mogelijk, oud willen worden.  ‘Zilverfitness’ past naadloos in een trend die al enige decennia gaande is. Niet je genen, niet het lot en ook niet het natuurlijk biologisch proces van verval zijn bepalend voor hoe je…

Denk vroeger aan later

In de snel veranderende wereld van vandaag neemt het concept van pensionering een steeds prominentere plaats in binnen het maatschappelijk overleg. Als overgang van actieve arbeid naar een fase van relatieve rust, reflectie op andere arbeid, brengt pensionering niet alleen individuele veranderingen met zich mee. Het heeft ook diepgaande economische en psychosociale implicaties. Vandaar dat een zogenaamde holistische pensioenvoorbereiding een belangrijke stap kan zijn naar de verhoging van de levenskwaliteit voor de periode na het pensioen.  Er is geen kunst…

COVID-crisis in Brusselse woonzorgcentra

De jaren 2020-2022 stonden in het teken van een ongekende gezondheidscrisis die de samenleving en vooral zorginstellingen ontwrichtte. De woonzorgsector leed onder de COVID-epidemie, met uitbraken en overlijdens die het imago schaadden. Rapporten en evaluatiestudies volgden, maar de bewoners, naasten en personeelsleden zelf kwamen nauwelijks aan het woord. Hoe beleefden zij de crisis, wat waren hun ervaringen en welke lessen voor de toekomst kunnen we hieruit trekken?  Crisiservaringen Het rapport ‘COVID, een beproeving voor de woonzorgcentra in het Brussels Gewest’…

Geron Grafiek: Ouders geven steeds meer door aan volgende generatie

Niet alleen bij overlijden, maar ook bij leven worden er door ouders aanzienlijke bedragen doorgegeven aan de jongere generatie. Het CBS verzamelt gegevens over schenkingen waarvoor aangifte bij de Belastingdienst is gedaan.  In 2020 werd door 79 duizend huishoudens 5,5 miljard euro geschonken. Verreweg de meeste schenkingen (90 procent) tussen 2010 en 2021 gingen van ouder op kind. Van het totale geschonken bedrag werd meer dan 80 procent geschonken door personen uit de meest vermogende huishoudens. Ook het grootste deel…

De ‘klantreis dementie’

Om de ondersteuning en zorg aan mensen met dementie en hun mantelzorgers gedurende het ziekteproces te optimaliseren, is in de gemeente Alphen aan den Rijn een ‘klantreis dementie’ onderzoek uitgevoerd. Er is gekeken naar verbeterpunten in de zorg en dienstverlening tijdens de diverse fasen van het ziekteverloop. Het uitgangspunt voor de verbeteringen vormden de ervaringen van mensen met dementie en mantelzorgers, die wij eerder in Geron publiceerden. Deze werden besproken in workshops met professionals uit de keten van zorg en…

Samen leren aanraken

Als we voor de zorg voor onze ouderen steeds meer verlangen van hun sociale netwerken, dan moeten we hen wél helpen die handschoen op te nemen. Veel mensen worstelen met het maken van betekenisvol contact met dierbaren met complexe psychogeriatrische ziektebeelden. Wat hebben zij nodig om anders en beter contact te (blijven) maken? In het project Samen_Leren_Aanraken, een samenwerking tussen initiatiefnemer BROOS/lab en ouderenzorginstelling Zonnehuisgroep Amstelland (ZHGA), gingen wij, samen met naastbetrokkenen, op zoek naar troost en tools.  Onthand achterblijven…

Waarom laten mensen toeslagen liggen?

Sociale voorzieningen zoals toeslagen bieden inkomenszekerheid aan financieel kwetsbare huishoudens. Toch vraagt lang niet iedereen deze voorzieningen aan. Om te achterhalen hoe dit komt, namen we een vragenlijst af bij meer dan 700 Nederlanders die recht hebben op zorgtoeslag en gingen we de straat op om mensen te interviewen die moeten rondkomen van weinig geld.   Waarom onderzoek naar niet-gebruik? Sociale voorzieningen bieden inkomenszekerheid voor financieel kwetsbare huishoudens en kunnen financiële problemen tegengaan. Maar er wordt niet altijd gebruik van…

Het Supreme Nudge project

Heeft de promotie van gezonde producten in de supermarkt invloed op aankoopgedrag, eetgedrag en de gezondheid? En kan een mobiele wandelcoach-app stimuleren om meer te gaan bewegen? Binnen het Supreme Nudge project zijn deze vragen beantwoord via een langlopend gerandomiseerd en gecontroleerd supermarktexperiment.   Ongezonde leefomgeving De prevalentie van obesitas en chronische ziekten zoals hart- en vaatziekten en diabetes type 2 blijft toenemen, waardoor ook de druk op de gezondheidszorg en de zorgkosten stijgen. Om de betaalbaarheid van de zorg…

Samenwerken in lokale zorg- en ondersteuningsnetwerken voor en met ouderen

Nederland zet in op gemeenschapskracht: samen vitaal ouder worden. Echter, hoe bevorder je dat mensen samen vitaal ouder kunnen worden in een omgeving die aansluit op hun behoeften? Lokale zorg- en ondersteuningsnetwerken experimenteren hiermee in age-friendly communities. Wat is de waarde van samenwerken in lokale zorg- en ondersteuningsnetwerken? In dit artikel gaan we hier op in.   Inleiding Het programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in Nederland (VWS) zet in…

Boekbespreking: Als een vlieg in een spinnenweb

Mark Smit, Als een vlieg in een spinnenweb. Anders omgaan met dementie. Uitgeverij Lucht, 263 pagina’s, € 24,99, EAN 9789493272538  Mark Smit toont ons via de ervaringsverhalen in zijn boek ‘Als een vlieg in een spinnenweb’ hoe onze maatschappelijke denkbeelden de levens en de zorg van mensen met dementie beïnvloeden. Het boek zet de lezer aan tot reflectie op deze zorg, met name op verpleeghuiszorg. Wat vinden we eigenlijk goede zorg? Hoe kunnen we zorgen dat mensen met dementie zich…

LASA: Veel fastfood in de wijk: helpt mindful eten tegen ongezonde voedselinname?

Een omgeving waarin veel ongezond voedsel te verkrijgen is vergroot de kans op ongezonde voedselinname, maar dit is niet voor iedereen het geval. Sommige mensen zijn beter bestand tegen negatieve invloeden vanuit de voedselomgeving dan anderen. Wij onderzochten of mindful eten beschermt tegen ongezonde voedselkeuzes in een woonomgeving met veel fastfoodrestaurants.   De invloed van de voedselomgeving op ongezonde voedselinname Een ongezond voedingspatroon vormt een aanzienlijk mondiaal gezondheidsrisico en draagt bij aan een hoge ziektelast en aanzienlijke gezondheidszorgkosten, ook in…

Gedicht: Een psalm voor vandaag en morgen

Met de zon Vandaag al laag in mijn halskomt mijn schaduw bij Morgen aan.Dat had niet kunnen gebeuren alseen van ons twee niet had bestaan:mijn schaduw, of Morgen. Ach ach wat is zo’n beeldspraak toch vervelend!Waarvoor iedere, waarvoor deene mooie waarheid verdelendin een stelletje leugenwoorden? Systeem, heel gewoon vraag ik U:als het altijd gaatom ieder Nuben ik dan altijd te laat? Of laat ik het anders vragen:waardoor lijkt mijn vandaag zo kortdat morgen er gisteren van wordt?Heb ik iets overgeslagen?…

Nieuw in Nederland: de Nutri-Score nudge

Iedereen eet. Als er iets is waar we niet om heen kunnen, is het dat wel. En wat je eet, zo weten we al lang, heeft invloed op je gezondheid: 1 op de 2 Nederlanders heeft een verhoogd risico op kanker, diabetes, hart-en-vaatziekten en zelfs vroegtijdige sterfte door wat hij eet. Maar als we dit al lang weten, waarom doen we er dan niets aan? Alle interventies lijken te mislukken. Dit artikel belicht één van de meest recente pogingen: de…