nr. 3 – september 2023

Ooit komt de dag waarop we beslissingen moeten nemen die verder reiken dan de eigen horizon. Het liefst schuiven we deze beslissingen voor ons uit, want wie wil er geconfronteerd worden met de eigen eindigheid? Toch is het belangrijk om te weten wat een nalatenschap betekent, welke stappen moeten of kunnen gezet worden, of er eventuele valkuilen zijn en hoe die te vermijden. Dus: ook al wil je er niet aan denken, begin dan toch alvast met erover te lezen. En bedenk: alles is eindig, maar wat je nalaat kan best weleens een nieuw begin zijn.

Foto: Annazuc, Pixabay

Redactioneel: Ouderen en nalatenschap

Het leven is eindig en naarmate het verouderingsproces zich verderzet, denken mensen na over de laatste fase van hun leven, waarbij de vraag rijst wat er met hun vermogen zal gebeuren. In een ideale wereld heeft de burger goed nagedacht wat er met de gelden en goederen moet gebeuren als hij/zij er zelf niet meer is. Tijdens het leven kan er worden gedoneerd via een of meerdere schenkingen, waardoor kinderen en/of kleinkinderen op weg worden gezet om het wat comfortabeler…

Waarom verhoging van de erfbelasting in België en Nederland opportuun is

Erfbelasting is een effectief beleidsinstrument om de hoge en toenemende vermogensongelijkheid in Nederland en België in te perken en de negatieve gevolgen van vermogensongelijkheid voor individuen en de samenleving als geheel aan te pakken. Hogere progressieve erf- en schenkbelasting is niet alleen eerlijker en efficiënter, het vult de schatkist bovendien.  Scheve vermogensverdeling De vermogensverdeling in Nederland is relatief scheef. Binnen de groep van OESO-landen is in Nederland de vermogensongelijkheid na de Verenigde Staten het hoogst. De meest vermogende 10% huishoudens…

De kennis van de Belgen over hun nalatenschap

Als Belgische nalatenschapsexpert wilde Legacio graag meer te weten komen over de kennis, perceptie en ervaringen van Belgen in verband met nalatenschappen. Werden Belgen al geconfronteerd met de verschillende fases van een nalatenschap? Hoe hebben ze dit aangepakt? Hebben ze hulp ingeschakeld? Hebben ze hun eigen nalatenschap geregeld en zo ja: hoe hebben ze dit gedaan? Deze en veel meer andere vragen werden online voorgelegd aan 1.000 Belgen van 45 jaar en ouder.  Doelstelling van de bevraging De in maart…

Het Nederlandse erfrecht

Omdat maatschappelijke veranderingen om een nieuwe wijze van vererving vroegen, werd in 2003 het Nederlandse erfrecht grondig herzien. De nieuwe wet biedt een oplossing voor standaardgevallen, zodat een testament niet meer nodig is. Maar het leven is niet standaard, en daardoor zijn er veel situaties denkbaar waarin een testament een verbetering of fiscale besparing kan opleveren.  Maatschappelijke ontwikkelingen Waren in het begin van de twintigste eeuw eerst nog de kinderen de enige erfgenamen van een ouder, in 1923 kreeg de…

(Geld)zorgen voor later

Zolang je wilsbekwaam bent, mag je met je geld doen wat je wil. Toch kun je je maar beter op tijd voorbereiden op de dag dat je daar misschien niet meer zelf over kunt beslissen. Wie mag je centen dan beheren? En vooral: wat mag diegene ermee doen?  Onder bewindvoering Een casus B. (79 jaar) heeft het met de kinderen nooit over haar oude dag willen hebben. Toen ze drie jaar geleden een beroerte kreeg, hadden haar zoon en dochter…

Mentale gezondheid en eenzaamheid onder ouderen

Dat de fysieke gezondheid achteruit gaat bij het ouder worden is welbekend. Over de relatie tussen leeftijd en mentale gezondheid en eenzaamheid is minder bekend. Dit artikel laat zien dat mentale gezondheid van ouderen in Nederland na hun vijftigste levensjaar verbetert tot op hoge leeftijd. Eenzaamheid vermindert met het ouder worden tot op zeer hoge leeftijd. Wat dat betreft is ouder worden zo gek nog niet.   Inleiding Jonge mensen hebben vaak grote verwachtingen over hun toekomst. Ze hebben een…

De optimale nieuwbouwkoopwoning voor 55 tot 75-jarigen

Het woningtekort is immens. Jongeren kunnen amper woonruimte vinden, terwijl veel 55-plussers riant en goedkoop wonen. Beleidsmakers hopen 55-plussers te stimuleren om te verhuizen naar een kleinere woning om zo de doorstroming te stimuleren. Maar de meeste 55-plussers zijn (zeer) tevreden over hun huidige woning en willen niet verhuizen. Kan het ontwerpen van een ideale nieuwbouwwoning hen wel verleiden om te verhuizen?  55-plussers dominanter op woningmarkt Nu de babyboomgeneratie ouder wordt, kent Nederland een explosieve groei van het aantal welvarende…

De Nederlandse pensioenhervormingen

Het Nederlandse en Belgische pensioensysteem verschillen op diverse vlakken van elkaar. Verschillen zijn er niet enkel op vlak van het wettelijk pensioen, maar ook op vlak van het aanvullend en individueel pensioen. In Nederland is op 1 juli 2023 de Wet Toekomst Pensioenen in werking getreden die de aanvullende pensioenregelingen in Nederland grondig hervormt. In deze bijdrage staat het aanvullende pensioen voor werknemers centraal. Met het Belgisch pensioensysteem indachtig, wordt er gekeken naar de recente Nederlandse pensioenhervormingen.  Belgische aanvullende werknemerspensioenen…

Column: Wat het betekent ‘een generatie’ te zijn

Ik doe niet meer mee aan de babyboom bashing waarbij de naoorlogse generatie wordt weggezet als een stelletjepotverteerders, die hun nageslacht een failliete boedel als erfenis achterlaten. Toch is er in de laatste eeuw iets grondigs veranderd in de manier waarop we ons tot het voor- en nageslacht verhouden. We kunnen ons als westerlingen moeilijk meer voorstellen wat het is om een generatie te zijn, een schakel in de keten.  Dat moet je de boomers niet als moreel verwijt voor…

Gezond leven voor iedereen

Mensen met een verstandelijke beperking worden steeds ouder. Deze veroudering gaat vaak samen met inactiviteit, ongezonde voedingspatronen en gezondheidsproblemen die al op jongere leeftijd ontstaan. Dit leidt bij mensen met een verstandelijke beperking tot een groter risico op leeftijds- en leefstijlgerelateerde aandoeningen. Leefstijlverbetering is dus belangrijk! Maar welke leefstijlondersteuning past bij hen? In dit artikel gaan we hier op in.  Ouderen met een verstandelijke beperking In Nederland hebben naar schatting 142.000 mensen een verstandelijke beperking (VGN, z.d.). Ongeveer 38.500 mensen…

Het erfrecht in België: een korte gids doorheen het doolhof

Het Belgisch erfrecht is een ingewikkelde kluwen van federale en gewestelijke materies: het federale, burgerrechtelijke luik, bepaalt wat er met iemands vermogen gebeurt na diens overlijden, zoals wie de erfgenamen zijn en wat ieders aandeel is in de nalatenschap. Het fiscale, gewestelijke luik, bepaalt onder andere hoe de verschillende bestanddelen van een nalatenschap belast worden en welke tarieven van toepassing zijn. Deze bijdrage beoogt een tipje van de sluier op te lichten, en zo een beknopte gids te verschaffen doorheen…

Euthanasie bij voltooid leven

Steeds vaker geven ouderen aan dat hun leven voltooid is . Ook het aantal zelfdodingen bij ouderen stijgt. Een luisterend oor of meer psychologische hulp volstaat niet. Het gaat ook en vooral over de plaats van ouderen in onze samenleving en over respect voor autonomie en zelfbeschikking van ouderen.  Doorbreek het taboe op zelfdoding bij ouderen Zo luidt de titel van een bijdrage van Kim van den Berge, Eva Dumon en Ghwendolyn Portzky in het vorige nummer van Geron (volume…

Tijd voor professioneel innoveren in de ouderenzorg

Innoveren in de ouderenzorg is van belang. Het loont om serieus met innovation readiness (het vermogen om professioneel te innoveren met elk type innovatie) aan de slag te gaan. De Universiteit Maastricht, Zuyd Hogeschool en Sevagram doen onderzoek om zorgorganisaties te ondersteunen met kennis en tools. Innoveren is geen ad-hoc activiteit, innoveren moet je organiseren!  Beter worden in innoveren is noodzakelijk Voor elke ouderenzorgorganisatie is het belangrijk nieuwe werkwijzen, producten of diensten te implementeren die voldoen aan de behoeften van…

LASA: Generativiteit: investeren Nederlandse ouderen in de volgende generaties?

Oudere volwassenen vervullen belangrijke rollen in de samenleving. Ze doen vrijwilligerswerk, zorgen voor hun kleinkinderen en delen hun (levens-)ervaringen met anderen. Zo investeren ouderen in jongere generaties. In zijn beroemde levensloopmodel duidde de psycholoog Erik Erikson zulke investeringen aan met het begrip ‘generativiteit’. In dit artikel lichten we dit begrip nader toe en presenteren we een voorproef van recent onderzoek naar generativiteit in de Longitudinal Aging Study Amsterdam.  Generativiteit: iets van alle leeftijden? De mate waarin mensen het gevoel hebben…

Oudere mensen en digitale technologie

Oudere mensen blijven langer zelfstandig thuis wonen. Veel beleid is daarop gericht. Het gebruik van technologische toepassingen kan mogelijk hieraan bijdragen. Maar hoe denken de meeste burgers over het gebruik van technologie in zorg en welzijn en hoe staan zij tegenover toekomstige ontwikkelingen op het terrein van zorgtechnologie in hun eigen situatie?   Vergrijzing en ontgroening in Fryslân Fryslân heeft een sterk vergrijzende bevolking, met als gevolg een groeiend aantal zorgbehoevenden. Terwijl deze groep groter wordt, groeit het aantal zorgprofessionals…

Samen beslissen met ouderen met complexe zorgvragen

In 2020 promoveerde Ruth Pel-Littel op haar onderzoek naar samen beslissen met ouderen met complexe zorgvragen (Pel-Littel, 2020). Zij ontwikkelde onder andere een training voor zorgverleners en een Samen Beslis Hulp voor ouderen. In dit artikel geeft zij een overzicht van haar onderzoek en beschrijft ze hoe de training en de Samen Beslis Hulp inmiddels volop worden gebruikt in ziekenhuizen en huisartsenpraktijken.   Een andere aanpak voor samen beslissen bij ouderen met complexe zorgvragen   Persoonsgericht samen beslissen helpt om…

Boekbespreking: Investeren in de derde helft van je leven

Michaël Van Droogenbroeck & Ewald Pironet, Investeren in de derde helft van je leven. Hoe je (comfortabel) van je pensioen geniet en tegelijk je (klein)kinderen op weg helpt Lannoo (375 pagina’s, 24,99 euro, ISBN 9789401484718)  Verplicht curriculum voor senioren De wereld is te complex geworden om aan het toeval over te laten of onze jongeren zich financieel, economisch en sociaal kunnen oriënteren in de wereld van vandaag. Ze moeten minimale bakens meekrijgen vanuit het onderwijs. Jarenlang heb ik gepleit om…

Een robot in de huishouding

De meeste mensen kennen de robotstofzuiger wel. Dit apparaat lijkt een ideale oplossing bij de hulp in het huishouden. Maar welke uitdagingen brengt een robotstofzuiger met zich mee als deze door thuiszorgorganisaties wordt gebruikt in de ondersteuning die zij bij cliënten leveren?   Waar komt de vraag vandaan? Iedereen weet dat de zorg en ondersteuning onder druk staan en dat het aantal medewerkers op alle niveaus onvoldoende is om het werk te verzetten. Maar we zien ook dat technologische innovaties…

SEE ME – ZIE de persoon achter de zorgbehoevende oudere

Ouderdom wordt vaak gezien als een levensfase die gekenmerkt wordt door achteruitgang in fysieke en mentale gezondheid. De meeste zorg is daarom gericht op medische aspecten. Maar ouderen hebben ook behoefte aan ondersteuning op het gebied van sociale contacten en zingeving. Wat zeggen ouderen zelf over deze behoeften? In een kwalitatief Europees onderzoek komen zij zelf aan het woord en schetsen zij een breder beeld van de zorgbehoevende oudere.  De persoon achter de zorgbehoevende oudere De Europese bevolking wordt steeds…

Geron grafiek: Nagelaten vermogen stijgt fors

In het jaar 2020 werd door overledenen 23,3 miljard aan vermogen nagelaten. Dat is 10 miljard meer dan in 2007- het eerste jaar waarover cijfers beschikbaar zijn (oranje lijn). Ter vergelijking: de totale uitgaven van het Rijk zijn in 2023 € 395 miljard.   Het doorsnee nagelaten vermogen van alle overledenen (blauwe balk) kwam in 2020 uit op 29,3 duizend euro. Dat wil zeggen dat de helft van de nalatenschappen meer waard was en de andere helft minder. Dit bedrag was 2.100…