Ik doe dingen waar ik geld mee verdien, ik doe dingen waar ik geen geld mee verdien en ik doe dingen waarmee ik misschien ooit geld verdien. Het zijn allemaal activiteiten waarover ik met deze of gene een afspraak heb om ze te doen. Ik kan het dus niet zomaar niet doen. Er wordt op me gerekend. Daarmee maak ik onderdeel uit van de samenleving. Een klein draadje in het grotere geheel. Is dat ‘werken’?
Het lijkt de bedoeling dat we in het ‘werken’ steeds meer dingen gaan vervangen door technologie. Zeker in de zorg. Wat van mijn eigen bezigheden zou vervangen kunnen worden door technologie? zo vroeg ik mij af. En behoren die activiteiten dan tot ‘werk’?
Tot mijn betaalde activiteiten behoort het voorzitterschap van de Raad van Toezicht van een vereniging. Ook zit ik nog in de directie van een stichting. Weliswaar afbouwend, maar toch. Zijn die activiteiten te vervangen door technologie? Mij is opgevallen dat als het in de zorg gaat over technologie als oplossing voor het arbeidsmarkttekort, het nooit gaat over de directie of bestuurders. En dat begrijp ik eigenlijk wel.
Mijn niet betaalde werk betreft bijvoorbeeld mantelzorg. Ik kan de boodschappen die ik voor mijn moeder haal natuurlijk ook via internet bestellen en laten bezorgen. Misschien, als er taxivervoer in de vorm van een zelfrijdende auto zou zijn, zou mijn moeder daarmee haar ritjes kunnen maken, in plaats van met mij. Misschien zou een robotje naast haar kunnen zitten als ze koffie drinkt en een praatje met haar kunnen maken. Maar is dat de essentie van dit type zorg? Een type zorg dat voor een deel gegeven wordt door mantelzorgers, maar voor een groot deel ook door betaalde zorgverleners.
Bij Hanna Arendt vond ik een prachtig onderscheid in ‘arbeiden’, ‘werken’ en ‘handelen’. Vrij vertaald begrijp ik dit als:
- Arbeiden = iets wat steeds terugkomt, routine, de techniek staat centraal, het gaat om DOEN.
- Werken = slim arbeiden, het gaat om DOEN + (NA)DENKEN over of iets beter en/of handiger kan, bijvoorbeeld met behulp van technologie.
- Handelen = hoogste niveau van bezig zijn: DOEN + (NA)DENKEN + voortdurend IN CONTACT met direct betrokkene(n).
Volgens mij gaat het bij al mijn activiteiten er vooral om dat ik er ben, meedenk en dat ik al doende contact heb met mijn moeder, met bestuurder(s) en/of collega’s.
Voortaan is mijn antwoord op de vraag: Werk jij nog? ‘Nee, ik handel’.