Meer ouderen op het platteland dan in de stad
In India wonen meer ouderen in plattelandsgebieden dan in stedelijke gebieden, zo blijkt uit beschikbare statistische gegevens. Echter, in beide gebieden neemt hun aantal gestaag toe. Uit de gegevens blijkt dat in plattelandsgebieden het aandeel ouderen negen procent van de bevolking bedraagt en in stedelijke gebieden acht procent (GoI, 2016). India heeft in de loop van de jaren een aanzienlijke toename gekend van het aantal mensen van boven de 80 jaar. Recente statistieken van de Verenigde Naties (2017) tonen aan dat in de komende decennia het aandeel van de jongste-ouderen zal dalen, het aandeel oudere-ouderen stabiel zal blijven en het aandeel van de oudste-ouderen buitengewoon sterk zal toenemen. Zo sterk toenemen zelfs, dat in het jaar 2100 het aandeel van de populatie ouder dan 80 jaar hoger zal zijn dan dat van alle andere leeftijdsgroepen. Momenteel is de gemiddelde levensverwachting van een inwoner van India 68,8 jaar. Van de vrouwen wordt 60% weduwe na hun zeventigste. Bijna 30 procent van de ouderen leeft onder de armoedegrens. Volgens de statistieken werkt 47 procent van de ouderen in plattelandsgebieden en 29 procent van de ouderen in stedelijke gebieden om in hun levensonderhoud te voorzien.
Gevolgen voor het sociale en publieke volksgezondheidsstelsel
De relatieve toename van de oudere bevolking vormt een zware last voor het sociale en publieke gezondheidsstelsel. Op dit moment heeft India één van de meest gebrekkige socialezekerheidsstelsels ter wereld. Ondanks een bruto binnenlands product (BBP) dat in vergelijking met andere Zuid-Aziatische landen relatief hoog is, besteedt India een schamele 3 dollar (USD) per maand per persoon aan overheidspensioenen voor ouderen. Dit is veel minder dan in de buurlanden. Ter vergelijking, Bangladesh geeft hier 6 dollar per maand per persoon aan uit en Nepal, een zeer klein land, besteedt 19 dollar per maand per persoon aan pensioenen.
De economie van India staat op gespannen voet met de stijgende behoefte om de uitgaven voor sociale zekerheid van de oudere bevolking te kunnen dragen. Karige uitgaven voor sociale zekerheid zullen naar verwachting in samenhang met de expansief groeiende informele sector, de lage beloning voor betaald werk en de gevaarlijke arbeidsomstandigheden, de economie verder verlammen (James en Goli, 2016). De komende jaren vormt investeren op het gebied van de sociale zekerheid in India een belangrijke uitdaging. Daarnaast zal de toenemende afhankelijkheid van ouderen enorme eisen stellen aan de gezondheidszorg, hetgeen gevolgen zal hebben voor de sociale leefomstandigheden van ouderen, in het bijzonder van oudere vrouwen. Zij overtreffen het aantal oudere mannen en hebben een hogere levensverwachting, wat er hoogstwaarschijnlijk toe leidt dat zij nog in leven zullen zijn tot na hun tachtigste levensjaar. Verder zullen de toenemende werkloosheid, gepaard met een laag niveau van geletterdheid en slechte arbeidsproductiviteit, een grote invloed hebben op de sociaaleconomische status van ouderen en hun kwaliteit van leven.
Aangezien India ook geconfronteerd wordt met snelle stadsontwikkeling en migratie van jongeren naar stedelijke gebieden en naar andere landen, heeft het stijgende aandeel ouderen aanzienlijke gevolgen voor het verlenen van zorg. De toenemende last op sociaal en gezondheidsgebied maakt oudere mensen kwetsbaar voor socio-psychologische problemen. Uit onderzoek blijkt dat ziektecijfers en morbiditeit bij oudere mensen hoog zijn. Uit de gegevens van de Verenigde Naties blijkt dat de door de ziekte gecorrigeerde levensverwachting in India veel lager is dan die van de ontwikkelde landen (2017).
Familieverbanden
In veel delen van India is de traditionele familiale structuur, die hechte banden met iemands familie bevordert, nog steeds sterk. Een blik op de leefwijze van de oudere bevolking toont dat meer dan 70 procent van de ouderen van 60 jaar of ouder met hun kinderen en uitgebreide familie leeft, vijf procent van hen leeft alleen en ongeveer zestien procent leeft met alleen echtgenoot (World bank group, 2017). Ongeveer vier procent van de huishoudens bestaat enkel uit ouderen. Oudere mannen leven vaak met hun echtgenote. Oudere vrouwen hebben een grotere kans weduwe te worden en alleen, of met hun kinderen, te leven.
De volkstelling van 2011 laat zien, dat een standaard Indiase familie voor meer dan twee ouderen moet zorgen. Het samenwonen van volwassen kinderen met oudere ouders kan in theorie voor beiden profijtelijk zijn in de vorm van goede zorg voor de kleinkinderen die in ruil daarvoor voor hun ouders en grootouders zorgen. Uit onderzoek blijkt echter dat echtelieden vaak zelf als zorgverleners fungeren en alleen in geval van nood hulp krijgen van volwassen kinderen en andere directe verwanten (Sudha et al., 2006). Door de sociale transitie in de Indiasche samenleving, industrialisatie, verstedelijking en migratie van de beroepsbevolking wonen steeds meer ouderen alleen of samen met hun partner. Deze vorm van wonen creëert veel uitdagingen op het gebied van sociale en gezondheidszorg voor ouderen en mensen die op een bepaald moment lichamelijke hulp nodig hebben. Zij worden het zwaarst getroffen omdat de beschikbaarheid van formele of betaalde zorg schaars en – indien beschikbaar – duur is, onbetaalbaar voor een grote meerderheid van behoeftige ouderen. In de loop der jaren is het aantal bejaardentehuizen of wooncomplexen voor ouderen toegenomen. Ze zijn steeds meer in trek bij ouderen, die alleen wonen of anderszins willen beschikken over voorzieningen, eenzaamheid willen verlichten en een gevoel van veiligheid willen hebben.
Overheidsregelingen
De overheid heeft zowel op centraal als op deelstaatsniveau verschillende regelingen getroffen met betrekking tot sociale zekerheid, en programma’s opgestart voor ouderen met verschillende sociale en economische achtergronden om een behoorlijke levensstandaard te bieden aan degenen die het zwaarst getroffen worden door (ouderdoms-)problemen. Naast het verstrekken van pensioenen aan ouderen die leven onder de armoedegrens, gaat het om verschillende nationale programma’s voor sociale bijstand, zoals aan weduwen, aan degenen die werkzaam zijn in de georganiseerde (formele) sector, aan degenen die werkzaam zijn in de ongeorganiseerde (informele) en particuliere sector, aan kleine en marginale landbouwers. Tevens zijn er regelingen om voedselveiligheid te waarborgen en voor het bieden van een jaarlijkse gezondheidsdekking voor secundaire en tertiaire opname in een ziekenhuis voor arme en kwetsbare gezinnen, waarbij met prioriteit aandacht gegeven wordt aan jonge meisjes, vrouwen en ouderen. Het ontwerpen van een geïntegreerd overheidsprogramma voor ouderen, dat geïnitieerd werd door de centrale overheid via het coördinatiebureau van het ministerie van sociale rechtvaardigheid en werkgelegenheid, streeft ernaar de kwaliteit van leven van de de oudere bevolking van het land te verbeteren door het aanbieden van basisvoorzieningen zoals onderdak, voedsel, medische zorg en zelfs ontspanningemogelijkheden. Het coördinerend ministerie is ook verantwoordelijk voor het verstrekken van fysieke hulp en assistentie in de vorm van hulpmiddelen voor ouderen die onder de armoedegrens leven. Naast deze maatregelen biedt de overheid ook bepaalde fiscale aftrek aan oudere personen (Ministry of Rural Development, 2014).
Nationaal beleid
Sinds 1999 heeft India een behoorlijk uitgebreid nationaal beleid voor ouderen (NPOP). Desondanks wordt India nog wel geconfronteerd met een aantal uitdagingen. Sinds enkele jaren worden er pogingen ondernomen om nieuw beleid voor ouderen te formuleren, dat verdere ontwikkelingen in gang zal zetten om het welzijn van ouderen effectief te waarborgen. De behoeften van ouderen betreffen gemakkelijke toegang tot zorgvoorzieningen, waaronder langdurige zorg en palliatieve zorg en versterking en ondersteuning van de familie en gemeenschapsnetwerken, om in de de groeiende sociale, economische en emotionele behoeften van ouderen te voorzien. Het land moet aandacht besteden aan de eisen van oudere werknemers op het gebied van arbeidsparticipatie, hun sociale bescherming en veiligheid, voorzieningen creëren voor het verbeteren van vaardigheden van mensen op middelbare leeftijd en zorgen voor adequate huisvesting en basisvoorzieningen bij het ouder worden. Ouderen hebben behoefte aan een stimulerende omgeving, versterking van intergenerationele relaties, voorkoming van leeftijdsdiscriminatie, bestijding van armoede op oudere leeftijd en verbetering van de kwaliteit van leven bij de vergrijzing van de bevolking. In toenemende mate is het wenselijk om ouderen als een productieve hulpbron te beschouwen en ze een plaats te geven in het voortschrijdend ontwikkelingsparadigma en een leeftijdgeïntegreerde samenleving te promoten (Shankardass, 2019).
Ouderenmishandeling
Ondanks de inspanningen van de regering en maatschappelijke organisaties ten aanzien van het welzijn en het welbevinden van ouderen in de loop der jaren, is de toenemende verspreiding en voorkomen van ouderenmishandeling in het land, weliswaar gervarieerd per regio, een punt van aandacht. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat er sprake is van een toename van verbale mishandeling van ouderen en van financiële uitbuiting en verwaarlozing, waarvoor oudere vrouwen het meest kwetsbaar zijn. Leefomstandigheden en de economische afhankelijkheid van oudere mensen van volwassen kinderen en kleinkinderen worden gezien als belangrijke factoren die misbruik en verwaarlozing veroorzaken (Shankardass, 2018). Het is bemoedigend dat de regering en de samenleving zich steeds meer bewust worden van de strijd tegen dit gevaar en dat er corrigerende maatregelen genomen moeten worden om ouderen in het land een waardig en respectvol leven te garanderen. Wettelijke bepalingen zoals de wet uit 2007 op het zorgen voor het onderhoud en welzijn van ouders en ouderen en een paar andere wettelijke maatregelen die de rechten van ouderen beschermen en hun belangen veilig stellen, zijn stappen in de goede richting.