Ouderen leren ondernemen met Silver Starters

Ouderen op de arbeidsmarkt

Hoe kun je als oudere midden in de samenleving staan en maatschappelijk actief blijven als je dit wil? Wat zijn kansen voor ouderen en voor de samenleving als geheel? Leyden Academy on Vitality and Ageing – een non-profit kennisinstituut – probeert antwoorden te vinden op dit soort vraagstukken. Door middel van onderzoek, onderwijs en betrokkenheid bij diverse innovatieve projecten op het gebied van vitaliteit en veroudering. Uit eerder onderzoek, zowel in Nederland als daarbuiten, bleek dat een deel van de vijftigplussers graag zou ondernemen maar dat daarvoor de ondersteuning of het zelfvertrouwen ontbreekt. Soms speelt de negatieve beeldvorming, die ook op de reguliere arbeidsmarkt een rol speelt, hen parten.

 Silver Starters, educatief programma voor vijftigplussers

Daarom zette Leyden Academy samen met partners een gratis educatief programma voor vijftigplussers op: Silver Starters. Het is een programma waarin vijftigplussers hun ondernemerschap tot bloei kunnen laten komen, bewustwording en inzicht krijgen over wat de toekomstige arbeidsmarkt zal brengen en hoe hierop kan worden geanticipeerd. Silver Starters is een blended innovatieprogramma van acht modules: dat wil zeggen face-to-face evenementen gecombineerd met adaptief online leren. Deelnemers leren de markt verkennen, verhogen hun kennisniveau en ontwikkelen ondernemersvaardigheden. Ook willen Silver Starters het gevoel van eigenaarschap (eindverantwoordelijkheid voor de eigen toekomst en zelfredzaamheid) vergroten en evenzo de inzetbaarheid op de arbeidsmarkt. Verder wordt beoogd gevoelens van sociale afwijzing te verminderen en talent te ontwikkelen dat vaak niet wordt erkend of wordt onderschat. Doelgroepen:

• Vijftigplussers die werkloos zijn;
• Vijftigplussers met een baan, maar die een ‘tweede’ carrière ambiëren;
• Gepensioneerden die een eigen bedrijf willen starten.

Wat leert de deelnemer?

De inhoud is echt op maat gemaakt voor vijftigplussers, denk aan rolmodellen – starters die ouder zijn dan 50 jaar. En het programma is adaptief: het is een persoonlijk leertraject gebaseerd op de eerdere ervaringen, kennis, kunde en leerdoelen van de deelnemers. Zij krijgen ondersteuning van business coaches, inhoudsdeskundigen en hun leeftijdsgenoten (peer coaching).

Een vooropleiding is niet vereist en de studiebelasting bedraagt ongeveer 16 uur per week, al zijn er ook deelnemers die veel meer uren aan de cursus besteden door bijvoorbeeld alle literatuur te lezen waarnaar wordt verwezen.

Deelnemers leren hoe ze stapsgewijs van idee naar onderneming kunnen groeien. Drie facetten komen aan bod:

1. Het bedrijfsidee: met aandacht voor ontdekken van en inzicht krijgen in klantbehoeften en –problemen. Het stapsgewijs valideren of de beoogde oplossing wenselijk, maakbaar en winstgevend is en of je beoogde klanten kunt bereiken. Ervaring opdoen met online hulpmiddelen om prototypen te ontwikkelen. Leren over verdienmodellen en (online) marketing.
2. Het proces: welke stappen zet je wanneer? In welke volgorde? Waar leg je focus op? Wat is Design Thinking en Lean Startup (twee gangbare methodes voor marktonderzoek) en hoe kun je deze methodieken inzetten bij het uitwerken van je idee, je aannames te testen en bij het opbouwen van je bedrijf? Deelnemers leren bijv. pitchen (een mondelinge verkooppresentatie, vaak om investeerders te overtuigen) en een passend vervolgtraject in te zetten.
3. Wie ben je als persoon en wat vind je belangrijk? Wat zijn je drijfveren en hoe ondernemend ben je? Wat betekent het om een ondernemer te zijn en past dit bij wie je bent, wat je kunt en wat je wilt? Heb je een mindset als zelfstarter?

Intervisie tussen coach en deelnemers

Een van de Silver Starters coaches is Natasja Corver (1963). Ze begeleidde acht deelnemers. Zonder uitzondering waren alle deelnemers enthousiast over het feit dat een idee dat al lang borrelde nu eindelijk aandacht en focus kreeg, aldus Corver. Deelnemers waren enthousiast over de rijkdom aan lesmateriaal, zoals artikelen, video’s, opdrachten en methodieken. Over de ondersteuning van hun persoonlijke coach. Over de verrassingen die op hun pad kwamen wanneer ze ontdekten dat het toetsen van hun idee in de echte wereld, bij de beoogde doelgroep, zoveel opleverde: nieuwe inzichten over hun idee, maar ook nieuwe inzichten over zichzelf. Zoals “ik blijk goed te kunnen netwerken” en “mensen die ik interview nemen me serieus en willen me echt helpen”. En er was enthousiasme over de wijze waarop de deelnemers elkaar onderling verder konden helpen. Zo wilde een deelnemer mensen interviewen over de aannames die hij had over hun behoefte op het vlak van coaching. En hij wilde een website bouwen en nieuwe foto’s van zichzelf hebben. Corver: “Ik heb hem toen gekoppeld aan een deelneemster die een fotografiebedrijf aan het opbouwen was: hij kreeg prachtige foto’s en zij werd door hem geïnterviewd zodat hij zijn aannames kon toetsen. En natuurlijk gaf hij ook weer feedback aan haar over haar fotografiebedrijf, zodat zij haar waarde propositie kon valideren. Het meeste werd ik geraakt door de inzichten die deelnemers opdeden als ze het aandurfden om echt naar buiten te gaan en mensen te interviewen; de verbazing, het enthousiasme en het plezier dat ze hadden en het effect op henzelf als persoon en als beginnend ondernemer”.

Evaluatie en vervolg

Aan de eerste succesvolle editie in 2019 hebben 52 deelnemers meegedaan, waarvan 48 de eindstreep haalden. Van foodtruck, tot yogastudio; van een nieuwe frisdrank op de markt brengen tot adviesbureau over klimaatbeheersing; de startup-ideeën waren talrijk en divers.  Deelnemer Han van Doorn, ten tijde van de cursus 82 jaar oud, won de eerste editie in Nederland met zijn idee, de ‘Are You Okay Today’-app, een systeem dat bij zelfstandig wonende ouderen een oogje in het zeil houdt, maar zonder knoppen, camera’s of aantasting van privacy.

Uit de evaluatie (n=27) kwam het volgende naar voren:

• 90% vond de cursus goed en deze sloot (volledig) bij hun verwachtingen aan;
• Peer coaching, van elkaar kunnen leren en elkaar feedback geven, is voor verbetering vatbaar. Peer coaching is een zeer krachtige en effectieve manier van leren (Van de Vijver e.a. 2018). Maar de juiste vorm en stimulans was nog niet gevonden bij de eerste editie; de interactie tussen deelnemers was laag;
• 97% was (zeer) tevreden over de kwaliteit van het onderwijs. 60% vond de adaptieve leerweg prettig en had het gevoel dat de inhoud daarmee beter was afgestemd op het kennisniveau en/of behoeften;
• 93% heeft voldoende kennis en vaardigheden geleerd, en vindt zich daardoor beter voorbereid op een keuze voor het al dan niet starten van een eigen bedrijf;
• 78% is na het volgen van de cursus meer geneigd een eigen bedrijf te beginnen (het maakte het besluit sterker of men overweegt nu echt een eigen bedrijf op te richten);
• Het wedstrijdelement uit de eerste editie mag achterwege blijven (selectie van de beste pitches, een grote finale en geldprijs). Liever hebben alle deelnemers serieus aandacht voor hun plannen, meer financieel advies en langer een coach tot beschikking;
• 67% kreeg door het volgen van de cursus meer zelfvertrouwen en voelt zich beter voorbereid op de toekomst. Het versterkte hun arbeidsmogelijkheden en/of voorkomt terugval in een uitkeringssituatie. 85% van de respondenten gaf aan actiever te zijn geworden;
• Na zes maanden vroeg Leyden Academy alumni naar hun vervolg; ca. 20% was inmiddels al gestart met het eigen bedrijf.

Voor Silver Starters is veel landelijke en regionale media-aandacht geweest en daarmee liggen er al meer van 150 aanvragen voor potentiële deelname in een tweede editie, die begin 2021 van start gaat. Belangrijk doelen van Silver Starters zijn om bestaande stereotypen van ouderen te doorbreken en ouderen bewust te maken van de optie zelf een onderneming te starten (Isele & Rogoff, 2014). Veel vooroordelen zijn onterecht volgens onderzoeker Jolanda Lindenberg van Leyden Academy: “Oudere ondernemers zijn meestal wat voorzichtiger dan hun jongere evenknieën. Ouderen zijn vaak beter bekend met de risico’s en proberen die te mijden.” Die eigenschap helpt bij het overleven van een bedrijf: vijftigplussers die een eigen bedrijf beginnen zijn twee- tot driemaal succesvoller dan dertigers, zo blijkt uit Amerikaans onderzoek (Azoulay e.a., 2019). Wel kunnen ze door die voorzichtigheid vaak een extra zetje gebruiken om die eerste stap te zetten. Silver Starters hielp mensen over de drempel en de stap naar het ondernemerschap te wagen.