Zijn ouderen aseksueel?
Niets is minder waar, concludeert Paul Enzlin in zijn openingsartikel. Helaas heerst er veelal een ‘sociale stilte’ rond het onderwerp, merkt hij op en is er een gebrek aan rolmodellen. En dat kan leiden tot een barrière in de seksualiteitsbeleving van ouderen.
Enzlin wijst op het belang van seksualiteit voor de kwaliteit van leven en belicht sociaal-culturele, biologische en psychologische factoren die bepalend zijn voor- en ook kunnen leiden tot – veranderingen in de vorm van het seksueel contact. Hij constateert daarbij dat de wetenschap een toenemende interesse voor het onderwerp toont.
Els Messelis reikt een aantal handvatten aan die in de praktijk zijn getoetst, zowel voor het beleid als in de praktijk van de ouderenzorg. Binnen een zorgorganisatie moet eerst tot een moreel/ethisch kader gekomen worden, met een link naar universele mensenrechten, stelt zij. En op personeelsniveau is het van belang om ‘verlegenheid achterwege (te) laten’ en grenzen en referentiekaders te verkennen, steeds met respect als uitgangspunt.
Noëlle Sant e.a. belichten onderzoek in een drietal verpleeghuizen, waarbij ook drie onderwijsaanbieders betrokken zijn, naast enkele landelijke kenniscentra. Evenals Messelis onderstrepen zij het belang van een positief beleid op instellingsniveau en zijn er waardevolle en getoetste handreikingen voor scholing en onderwijs.
Melanie Veijer e.a. ontwikkelden en toetsten een tool die bruikbaar is in zowel de verpleeghuiszorg als de thuiszorg. En ook hier is het onderzoekstraject ingezet door een breed samengesteld consortium en wordt nog eens het belang van ‘vertrouwen’ onderstreept tussen de diverse actoren.
Miek Scheepers geeft in een interview toelichting op het werk van Aditi vzw, centrum voor informatie, advies en ondersteuning voor mensen met een beperking en ouderen. Maar Aditi werkt ook en in het bijzonder voor professionals en organisaties. Daarbij benadrukt Scheepers nog eens dat het spectrum van intimiteit en seksualiteit zoveel meer omvat dan het hebben van seks. ‘Intimiteit’, ‘hechting’ en ‘gezien worden’ zijn ervaringen die de boventoon voeren, ook in geval van de concrete seksuele dienstverlening die Aditi biedt.
Eens te meer blijkt het belang van met name intimiteit tijdens deze coronacrisis, als het contact tussen dierbaren lange tijd onmogelijk was – soms zelfs tot en met de laatste levensfase – in geval van verblijf in een verpleeghuis (Nederland) of woonzorgcentrum (Vlaanderen) en in ziekenhuizen in Vlaanderen en Nederland.
Dit is de tweede editie van Gerōn die uitkomt tijdens de coronacrisis.
Een voor de samenleving belangrijke vraag springt eruit in deze crisistijd en daarover schrijft Frits de Lange in zijn column ‘Een kwestie van beschaving’. De vraag is of we anders naar ouder worden zijn gaan kijken in de afgelopen maanden. Is er een nieuwe voeding voor ouderendiscriminatie, vraagt de Lange zich af. Hij is er niet gerust op.
Actuele inzichten rond corona en de gevolgen voor ouderen zijn verder te vinden in het artikel van Samoui Harroui e.a. over hoe met name Marokkaanse migrantenouderen in Nederland deze crisis ervaren, en in een artikel van Jozef Pacolet over de woonzorgcentra in Vlaanderen.