nr. 3 – september 2025

Bij het ouder treden meestal verliezen op, bijvoorbeeld werk, gezondheid, zelfstandigheid en belangrijke anderen, zoals de partner. Ook het ontmoeten van vrienden en oud-collega’s gaat niet meer zo makkelijk. Dit themanummer belicht rouw en verlies vanuit diverse perspectieven en verbindt dit met veerkracht: hoe gaat het leven verder, ondanks verdriet en tegenslag?

Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Totale lees- en kijktijd: 19:14:35

Als je oudere ouders sterven

Wat maakt dat het sterven van oudere ouders door volwassen kinderen zo ingrijpend wordt ervaren? Het is toch een normale gebeurtenis, waar jaarlijks 120.000 mensen in België en Nederland mee worden geconfronteerd. Je verliest echter maar eenmaal in je leven je vader en je moeder. De buffer tussen jou en de dood verdwijnt. Je wordt plots de oudere generatie en je staat ineens zelf dichter bij de dood.   Wanneer bij je ouders een levensbedreigende ziekte wordt vastgesteld en het…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Manu Keirse
Leestijd: 10:21

Redactioneel: Verlies, rouw en veerkracht

Naarmate mensen ouder worden, worden ze vaker geconfronteerd met verlies (Brys, 2025). Zulke verlieservaringen doen zich voor binnen verschillende levensdomeinen zoals de fysieke of mentale gezondheid. Maar ook materieel en financieel kan verlies zich voordoen, bijvoorbeeld door hoge ziektekosten na het pensioen. Op het sociale domein kunnen belangrijke contacten bij het ouder worden (sterk) verminderen door overlijden van vrienden en familie (Adriaensen, 2005), en beëindiging van de werkzame periode kan daarnaast identiteitsverwarring geven. ‘Wie ben ik nu eigenlijk nog?’. In…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Aafke de Groot, Almar Kok
Leestijd: 03:53

“Ze is nooit weg uit mijn leven, ook al is ze er niet meer”

Partnerverlies is een van de meest ingrijpende gebeurtenissen in een mensenleven. Het kan intens verdriet veroorzaken en gevolgen hebben voor iemands identiteit, sociale positie en dagelijks functioneren. Dit artikel gaat over het proces van veerkracht na partnerverlies. Het laat zien hoe verlies, rouw en veerkracht elkaar in de loop van de tijd beïnvloeden, en levert waardevolle inzichten op voor de praktijk.   Verlies, rouw en veerkracht: een complex samenspel Veerkracht na verlies is een dynamisch proces met pieken en dalen,…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Chloe Beeris, Alistair Niemeijer, Rob Bisseling, Anja Machielse
Leestijd: 10:47

Levenspartner

Op dit moment gebeuren er weinig grappige dingen in mijn leven. Je hebt van die periodes, die misschien wel heel leerzaam, maar vooral ook heel ongenadig zijn. Wat voor mij op dit moment heel leerzaam is, is mijn nieuwe ervaring van mantelzorger zijn. Ik kende de vorm van moeder voor haar zoon en die van dochter voor haar moeder, maar die van partner voor partner kende ik niet. En die vorm is ontzettend heftig. Het is zo intens verweven met…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Lineke Verkooijen
Leestijd: 02:39

Een theoretisch en praktisch perspectief op identiteitsontwikkeling

Verlies en rouw kunnen plaatsvinden gedurende de hele levensloop. Onze reacties op verlies hebben te maken met identiteitsontwikkeling. Persoonlijke verhalen spelen hierbij een belangrijke rol: hoe mensen over verlies verhalen draagt bij aan hun geestelijke gezondheid en welbevinden. Narratieve interventies, zoals Een Sterk Verhaal, kunnen mensen hierbij ondersteunen.  "We zitten in de auto. Het is het laatste ritje, want er zijn zoveel gebreken geconstateerd dat het niet meer loont om die te laten repareren. Achterin zitten mijn zoons, een jaar…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Gerben Westerhof
Leestijd: 09:36

Eerder beginnen met ouder worden

Hoe kan de filosofie ruimte creëren om voorbij de standaardverhalen over ouderdom te komen? Dat onderzocht Suzanne Biewinga in haar proefschrift op basis van filosofische gesprekken met ouderen. Ze opent daarmee een nieuw betekenisveld over ouder worden. Vrijelijk voortbordurend op Biewinga’s inzichten benaderen wij de latere levensfase vanuit de notie 'worden wie je bent’, waardoor ouder worden een unieke gelegenheid tot nadere zelfverwerkelijking blijkt te zijn. Wij pleiten ervoor dat burgers daar al eerder in het leven een begin mee…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Tineke Abma, Tom Maassen
Leestijd: 10:18

Kansen om door te werken na de pensionering onbenut

Werkgevers zijn vaak terughoudend in het bespreken van doorwerken na de pensionering met hun oudere werknemers, ook als zij met personeelstekort kampen. Een deel van het arbeidspotentieel onder gepensioneerden blijft hierdoor onbenut, ondanks de krappe arbeidsmarkt. Hoe kunnen werkgevers inspelen op deze kansen?   Doorwerken na pensioen stijgt voor alle leeftijden De afgelopen 20 jaar is het steeds gebruikelijker geworden om tot op hogere leeftijd door te werken. Uit cijfers van het CBS (figuur 1) blijkt dat de arbeidsdeelname onder…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Hanna van Solinge, Jasper Bosma
Leestijd: 09:09

Meten van ouderenarmoede in Nederland kan en moet beter

Zijn de in Nederland gehanteerde definities en meetmethodes om armoede te meten geschikt voor het bepalen van de werkelijke omvang en de diepte van de armoede onder ouderen? Het antwoord is: nee. Zijn er alternatieven? Het antwoord is: ja.  Onder de radar Armoede op latere leeftijd is een blinde vlek. In Nederland lopen senioren tussen 55 en 65 jaar het hoogste risico om tenminste een jaar (6,6%) en langdurig (vier jaar of langer) (3,8%) in armoede te moeten leven (cijfers…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Lei Delsen
Leestijd: 11:51

Het herkennen van agency na een beroerte in een verpleeghuis

Mensen die na een beroerte in het verpleeghuis wonen, zijn nog steeds een onderbelichte doelgroep in de ketenzorg na een beroerte. Het recente proefschrift ‘Post-stroke lives in Dutch nursing homes’ (van Almenkerk, 2025) benadrukt niet alleen de forse problemen die zij hebben, maar vooral ook hoe zij actief hun dagelijks leven vormgeven. Dit artikel beschrijft de resultaten van de kwalitatieve interviewstudie waarbij het centrale thema ‘agency’ inzicht gaf in de persoonlijke manieren waarop deze bewoners hun plek proberen te vinden…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Suzanne van Almenkerk
Leestijd: 10:28

Slim wonen, zelfstandig leven: technologie-onderwijs als hefboom voor ouderenzorg

Dubbele vergrijzing en personeelstekort vragen om slimme oplossingen. Het Smarthouse-project van ROC van Amsterdam, een praktijkgericht leerinitiatief, verkent hoe digitale technologie en woonaanpassingen ouderen helpen zelfstandig te blijven. Dit artikel deelt lessen uit het eerste jaar: wat werkt, wat niet, en hoe vergroot ICT de zelfredzaamheid zonder extra druk op zorgprofessionals.  Het Smarthouse: een leeromgeving voor slimme zorg Het Smarthouse is een technologisch ingerichte demonstratiewoning binnen het ROC van Amsterdam (MBO College West), waar studenten uit zorgopleidingen leren omgaan met…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Caroline van Dullemen
Leestijd: 08:21

Posters stimuleren zelfredzaamheid bij beginnende dementie

Zelfredzaamheid is tegenwoordig een belangrijk uitgangspunt in de ouderenzorg. Niet alleen ter ondersteuning van de zorgmedewerkers die handen tekortkomen, maar ook voor het levensgeluk van de bewoners binnen de residentiële zorg. Dat vraagt om een andere benadering door medewerkers, maar ook door de mantelzorgers om de bewoners heen.  Een kleinschalige woonvoorziening De Paladijn is een kleinschalige woonvoorziening in Geldrop voor mensen met dementie. Het is onderdeel van Vitalis en een van de vele locaties van deze organisatie die met name…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Laura Eckhardt, Wilco Bosems
Leestijd: 09:29

Ruimtelijk welzijn, een thuisgevoel 

In de discussie over de hoge woningnood waar ons land mee kampt, is de huisvesting van ouderen een terugkerend thema. Ouderen zouden een belangrijke rol kunnen spelen bij de zogenoemde doorstroming op de woningmarkt. De ruime eengezinswoningen waarin velen van hen wonen, zouden, volgens de publieke opinie, ingeruild moeten worden voor kleinere gelijkvloerse, drempelloze woningen.   Los van de beschikbaarheid van dergelijke woningen is het de vraag aan welke eisen woningen, de woon-leefomgeving en ontmoetingsruimten moeten voldoen om ouderen ervoor…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Dort Spierings
Leestijd: 06:44

Boekbespreking: Waarom we sterven

Venki Ramakrishnan (2024), Nederlandse vertaling: Uitgeverij Nieuwezijds, Amsterdam (312 pagina’s, € 26,99. ISBN 9789057126000)   Onderzoek naar veroudering is de laatste jaren geëxplodeerd met een ontzettend groot aantal artikels over het anti-verouderingsonderzoek. Velen hebben er al hun licht over laten schijnen. De vraag is of we onze veroudering nog kunnen rekken en of we dat wel moeten willen. Kunnen we ziekte en dood te slim af zijn en onze levensduur verlengen, maar tot waar dan? Volgens de Brits-Amerikaanse bioloog Venki…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Lieve Vanderleyden
Leestijd: 01:58

Wederzijds verband tussen depressieve symptomen en seksuele tevredenheid bij ouderen

Beïnvloedt depressie bij ouderen de seksuele tevredenheid? En heeft seksuele tevredenheid invloed op een depressie bij ouderen? Om dit te onderzoeken werden gegevens van 1303 deelnemers aan de Longitudinal Aging Study Amsterdam (LASA) gebruikt met betrekking tot depressieve symptomen en seksuele tevredenheid. Ook geslacht en het belang dat gehecht werd aan seksualiteit werden betrokken in de analyses.   Ouderen en seksualiteit Er is in de afgelopen jaren meer belangstelling voor seksualiteit bij ouderen. Onderzoek laat zien dat seksuele tevredenheid bij…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Natasja Schutter, Tjalling Holwerda, Almar Kok, Dorly Deeg
Leestijd: 07:49

Gedicht M. Vasalis

Er zijn dingen die alleen het oppervlak beroeren,daaronder blijft de ziel gelijk en blinkt,zoals een vijver waarop blaadren varen,of als een kinderoog onder verwaaide haren.Men zingt en luistert hoe het klinkt. Maar er zijn soorten van verdriet,die iets verandren aan het lied.Men wordt bespannen met heel andre snarenen wie het niet ervoer, die weet het niet. O kindje met je zachte witte vingrenen met de blauwe aadren aan je kleine slaap,die zich als heilige rivieren slingren.Slaap mijn kindje, slaap.

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Aafke de Groot
Leestijd: 00:23

Verlies van de partner door overlijden op steeds latere leeftijd

Ouder worden gaat samen met verlies op vele levensterrreinen. Het verlies van de partner door overlijden is wellicht een van de meest aangrijpende gebeurtenissen voor echtparen. Door de toename van de levensverwachting – van 71,5 jaar in 1950 tot 81,9 jaar in 2024 – vindt het overlijden van de partner op gemiddeld steeds hogere leeftijd plaats. Dat is duidelijk te zien in de figuur, die een beeld geeft van de huwelijken die worden ontbonden door het overlijden van één van…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Hanna van Solinge
Leestijd: 01:05

Bewegend Buurten

De deelname aan beweegactiviteiten door ouderen en met name door de groep die minder financieel te besteden heeft, is erg beperkt hoewel de gezondheidswinst juist voor hen het grootst zou kunnen zijn. Daarom richt deze bijdrage zich op zaken waaraan aandacht zou moeten worden besteed bij het opzetten van een beweegaanbod dat voldoet aan de wensen en behoeftes van deze ouderen.   Een oproep tot bewegen Een gebrek aan bewegen vormt een risico voor de fysieke en mentale gezondheid. Het…

Lees meer
Gepubliceerd op: 20 augustus 2025
Auteur: Janet Moeijes, Jooske van Busschbach, Marije Voskamp, Tina Bellemans
Leestijd: 08:22